Het huidige spreekrecht voor nabestaanden en slachtoffers moet heel snel worden afgeschaft!
Helemaal met advocaat Jan Bone eens.
Dit spreekrecht is bovendien volstrekt in strijd met het ‘onschuldsbeginsel’ in het strafrecht: niemand kan als schuldige / als dader worden behandeld, vóórdat zijn schuld / daderschap door een strafrechter – tot en met de laatste instantie / rechter – in een eindvonnis is vastgesteld.
Ik ben dan ook een groot voorstander van een ‘strafmaatzitting’, ná het eindvonnis over daderschap. Eerst moet de verdachte – door de strafrechter – als dader worden geoordeeld, pas dan kan wat mij betreft het slachtoffer / de nabestaande het spreekrecht uitoefenen. Laatste heeft namelijk pas dán de dader vóór zich tegen wie het spreekrecht wordt uitgeoefend. Pas ná veroordeling kan de rechter – in een tweede / eindzitting / strafmaatzitting, – tot een strafmaat komen. Hij / zij kan dan bij het bepalen van de straf ook de mening van het slachtoffer / de nabestaande ‘meenemen’.
Maar dat gebeurt niet in Nederland, omdat de strafrechter nú al overbelast is: dus om redenen van efficiëntie, etc., en op basis van financiële argumenten zou dat niet kunnen.
Maar, dan heeft de rechterlijke macht een “aapje’ op haar schouder’, die op de schouder van de verdachte wordt gelegd. Wij – als justitiabelen – dienen dat “aapje’ terug te zetten waar het hoort: op de schouder van de rechter, bij de overheid!
mr. (Mart) M.J.M. Kievits
Juridische medewerker Rechtswinkel Bernheze.
_____________________________________________________________________________________________________
Mag je als slachtoffer alles zeggen tegen een verdachte? ‘De schandpaal is terug’
PETER VAN ERP
Brabants Dagblad, 26 oktober 2024, pag 2.
,,Jij had in die kist moeten liggen, in plaats van onze zoon.”
Een rouwende moeder uit Oss haalde deze week in de rechtbank keihard uit naar een beschonken chauffeur die door rood joeg. Het spreekrecht is niet onomstreden.
,,We hebben de schandpaal niet voor niks eeuwen geleden afgeschaft.” Als het aan advocaat Jan Boone ligt wordt het spreekrecht voor nabestaanden en slachtoffers in het strafproces snel afgeschaft. ,,
We hebben lang geleden besloten dat niet het publiek, maar een onafhankelijke rechter in dit land oordeelt over verdachten van delicten. Met het spreekrecht wordt dat voor een deel teruggedraaid. De verdachte moet in het openbaar allerlei verwijten en verwensingen verduren, terwijl nog helemaal niet vaststaat dat hij schuldig is.”
Boone, die zich actief bemoeit met de discussie over het spreekrecht, heeft het tij tegen. Het recht is in 2016 juist verder uitgebreid, waardoor nabestaanden en slachtoffers alle ruimte krijgen om hun gevoelens te uiten. Daarvoor mochten ze alleen vertellen over de gevolgen van het misdrijf.
Medewerkers van Slachtofferhulp en officieren van justitie zijn content met de huidige regels. Strafrechtadvocaten en rechters hebben er vaker moeite mee. De advocaten vanzelfsprekend, omdat hun cliënten vaak mikpunt van verwijten zijn. Maar ook de rechters voelen zich regelmatig ongemakkelijk bij de emotionele tirades die worden afgestoken. Waar ligt de grens van wat toelaatbaar is?
Ruben R. keerde nabestaande de rug toe
In de rechtszaak tegen Ruben R., die in Uden zijn buurvrouw Carmen van Schaijk doodstak, maakte de echtgenoot van het slachtoffer ook gebruik van het spreekrecht. Hij ging achter de tafel naast die van de verdachte zitten en plaatste een portret van zijn vrouw prominent in beeld. Ruben R. keerde hem daarop letterlijk de rug toe, tot verbazing en irritatie van de rechters en andere aanwezigen.
Boone pleit echter voor het recht van verdachten om dit soort confrontaties te vermijden. Dat de rechters niet ingrepen bij de zaak van de fatale aanrijding in Oss is voor hem een zoveelste bewijs dat het spreekrecht moet worden ingeperkt. ,,Het is een ondermijning van het gezag van de rechters. Het kan ook niet anders dan dat deze emotionele verklaringen iets met ze doen. Het zijn ook maar gewoon mensen.”In een interview met het Brabants Dagblad in 2021 geeft rechter Christiaan Mandemakers aan dat hij soms inderdaad geraakt wordt door de woorden van nabestaanden. ,,Ik heb weleens een zitting onderbroken door een brok in mijn keel.” Maar volgens hem en collega-persrechter Lieneke de Klerk heeft dit geen invloed op het vonnis. Beledigingen worden niet geaccepteerd. ,,Maar in alle emoties worden soms dingen gezegd die je niet gelijk afkapt.”
Voorlopig is het voor Boone dus vechten tegen de bierkaai. Het spreekrecht helpt bij de verwerking onder slachtoffers en nabestaanden, zo concludeert het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum van het ministerie van Justitie.
