Column Rechtswinkel Bernheze

Een erfenis wat nu (1)?

Soms krijg je ineens een brief van een notaris dat uw oom de heer X u tot erfgenaam heeft benoemd.  Ergens in de verte rinkelt een belletje. Was X niet het zwarte schaap van de familie die ooit met de noorderzon is vertrokken. U schrikt misschien. U vraagt zich af: hoe groot is die nalatenschap en zijn er schulden. Zijn er nog andere erfgenamen? Wat moet ik nu?

In een drietal bijdragen gaan we in op de mogelijkheden die de wet u biedt om een nalatenschap al dan niet te aanvaarden.

Kiezen: erfenis aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen?
Iedere erfgenaam neemt een eigen beslissing over zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen. U kunt ja zeggen, een andere erfgenaam mag nee zeggen. De notaris die u de brief heeft gestuurd kan u adviseren.

Zuiver aanvaarden erfenis
Kiest u voor zuivere aanvaarding van de nalatenschap?
Dan erft u alle bezittingen en schulden, samen met eventuele andere erfgenamen. De erfgenamen zijn ook samen verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap. Heeft u eenmaal de erfenis aanvaard, dan kunt u niet meer op deze keuze terugkomen. Ook niet als er achteraf hoge schulden blijken te zijn.

Pas op: per ongeluk zuiver aanvaarden
Weet u nog niet zeker of u zuiver wilt aanvaarden? Pas dan op dat u zich niet als erfgenaam gedraagt. Bijvoorbeeld door:
• financieel waardevolle spullen van de overledene mee naar huis te nemen, zonder dat u op papier vastlegt dat u ze alleen voor de veiligheid meeneemt;
• een schuldeiser te betalen;
• geld op te nemen van de gezamenlijke rekening. (ook niet voor een cadeautje aan de verzorgenden in het verpleegtehuis)

De kamer in het verpleegtehuis ontruimen geldt niet als zuiver aanvaarden als u de spullen die u meeneemt tijdelijk opslaat en/of te bewaren en dus niet te verkopen of naar de kringloop brengen of voor uzelf te houden.

Op het moment dat u door uw gedrag een erfenis per ongeluk aanvaardt, aanvaardt u de erfenis mét eventuele schulden. Denk bijvoorbeeld aan een koophuis dat ‘onder water’ staat. Het gevaar bestaat dat u die schuld uit eigen zak moet betalen.

Beneficiair aanvaarden erfenis
Vermoedt u dat de nalatenschap vooral uit schulden bestaat en dat die schulden hoger zijn dan het bezit? Dan is het slim om de erfenis beneficiair te aanvaarden. Als een van erfgenamen beneficiair aanvaardt, dan moet de hele nalatenschap volgens bijzondere regels worden afgewikkeld.

Voordeel: Eventuele schulden hoeft u niet uit eigen zak te betalen.
Nadeel: Beneficiair aanvaarden is iets meer werk voor de erfgenamen en brengt wat extra kosten (griffierecht) met zich mee. Zij moeten meestal de wettelijke ‘vereffeningsprocedure’ volgen. Dat houdt in dat er eerst een boedelbeschrijving moet komen met een opsomming van alle schulden en het bezit in de nalatenschap. De notaris kan u bij die boedelbeschrijving helpen. Vervolgens moeten de erfgenamen de schuldeisers aanschrijven en afbetalen. De rechter kijkt mee met deze ‘vereffening’. De vereffeningsprocedure is niet altijd nodig. Uw notaris kan u daar meer over vertellen.

Volgende keer: het verwerpen van een erfenis

Een erfenis wat nu (2)?
Soms krijg je ineens een brief van een notaris dat uw oom de heer X u tot erfgenaam heeft benoemd.  Ergens in de verte rinkelt een belletje. Was X niet het zwarte schaap van de familie die ooit met de noorderzon is vertrokken. U schrikt misschien. U vraagt zich af: hoe groot is die nalatenschap en zijn er schulden. Zijn er nog andere erfgenamen? Wat moet ik nu?

In een drietal bijdragen gaan we in op de mogelijkheden die de wet u biedt om een nalatenschap al dan niet te aanvaarden. Dit is deel 2.

In de vorige aflevering hebben we gesproken over zuiver of beneficiair aanvaarden. In deze bijdrage gaat het over het verwerpen van de nalatenschap.

Uw oom de heer X was inderdaad het zwarte schaap van de familie en door de verhalen die u heeft gehoord wilt u niets met hem of zijn nalatenschap te maken hebben. U dient dan de nalatenschap te verwerpen.

Als u de nalatenschap verwerpt dan krijgt u helemaal niets uit de nalatenschap, ook geen fotoboeken, brieven of ander aandenkens. Door te verwerpen wordt u geacht nooit erfgenaam te zijn geweest.

Pas op dat u zich niet als erfgenaam gedraagt (Zie vorige aflevering). Wilt u verwerpen houdt u dan vanaf dag een volledig afzijdig van de nalatenschap.

Voordeel van verwerpen:
U bent niet aansprakelijk voor eventuele schulden.
U bent wordt niet betrokken bij de afwikkeling van de nalatenschap.

Redenen om te verwerpen kunnen zijn:
• de nalatenschap bevat meer schulden dan vermogen;
• u wilt niets te maken hebben met de nalatenschap;
• u heeft ruzie met de andere erfgenamen.

Wie krijgt uw erfdeel als u verwerpt?
We moeten onderscheid maken tussen twee situaties.
Als u bij testament tot erfgenaam bent benoemd dan gaat uw erfdeel gaat naar de andere erfgenamen in het testament (tenzij er in het testament iets anders staat).
Als u erfgenaam bent volgens de wet ( u erft dan uit eigen hoofde omdat de wet zegt dat u erfgenaam bent) dan gaat uw erfdeel naar de wettelijke erfgenamen na u, dus naar uw kinderen als u die heeft. Uw kinderen kunnen de erfenis ook verwerpen.
Mochten uw kinderen minderjarig zijn dan kunnen zij, of liever gezegd u voor hen, de nalatenschap niet zomaar verwerpen. De kantonrechter dient daarvoor toestemming te geven.

Termijn voor aanvaarding
Er is geen wettelijke termijn om te beslissen of u wilt aanvaarden en hoe. De eerste drie maanden na een overlijden ligt de nalatenschap als het ware stil. Eventuele schuldeisers kunnen zich wel melden, maar zijn kunnen (nog) niet een deurwaarder op u afsturen. Eventuele schuldeisers kunnen hun geld pas na drie maanden opeisen.

De meeste erfgenamen nemen de beslissing dan ook binnen drie maanden na het overlijden. Deze termijn hebben de erfgenamen kunnen gebruiken om de nalatenschap te inventariseren.

Dan weten ze ongeveer hoeveel er op de bankrekening staat, of er (veel) schulden zijn en of de bezittingen en het vermogen opwegen tegen de schulden.
Volgende keer: Hoe geeft u de keuze door en minderjarige erfgenamen.

Een erfenis wat nu (3)?
Soms krijg je ineens een brief van een notaris dat uw oom de heer X u tot erfgenaam heeft benoemd.  Ergens in de verte rinkelt een belletje. Was X niet het zwarte schaap van de familie die ooit met de noorderzon is vertrokken. U schrikt misschien. U vraagt zich af: hoe groot is die nalatenschap en zijn er schulden. Zijn er nog andere erfgenamen? Wat moet ik nu?

In een drietal bijdragen gaan we in op de mogelijkheden die de wet u biedt om een nalatenschap al dan niet te aanvaarden. Dit is deel 3.

In de vorige afleveringen hebben we gesproken over zuiver of beneficiair aanvaarden en over verwerpen. In deze bijdrage gaat het over de formele gang van zaken alsook over minderjarige erfgenamen.

Hoe geeft u uw keuze door?

Wilt u een erfenis zuiver aanvaarden?
Om onduidelijkheden achteraf te voorkomen zal de notaris u een verklaring van zuivere aanvaarding laten tekenen. De (medewerker van de) notaris zal u dan nogmaals wijzen op de gevolgen van de zuivere aanvaarding.

Wilt u beneficiair aanvaarden of verwerpen?
Dan dient u een schriftelijke verklaring af te leggen bij de rechtbank. De rechtbank is in dit geval de rechtbank van de plaats waar X is overleden. Is X in Amsterdam overleden dan moet u naar Amsterdam, is X in Bernheze overleden dan moet u naar Den Bosch. De notaris weet bij  welke rechtbank u de verklaring moet afleggen.
U kunt het verwerpen dan ook het best via de notaris regelen. Dit gebeurt via een akte van volmacht. Dan hoeft u niet zelf naar de rechtbank. De notaris kan ook meerdere erfgenamen in de volmacht zetten. Voor een verklaring bij de rechtbank betaalt u griffierechten (in 2022: € 134). Als er meerdere erfgenamen in de volmacht staan dan is er slechts eenmaal griffierecht verschuldigd. Mocht de ene erfgenaam verwerpen en een ander beneficiair aanvaarden dan zijn er wel  weer twee verklaringen nodig.

Minderjarige erfgenamen
Bent u een wettelijke erfgenaam (dus niet bij testament benoemd) en heeft u de nalatenschap verworpen dan komen uw kinderen voor u in de plaats (zie vorige aflevering). Ook kunnen (minderjarige) kinderen uit eigen hoofde tot een nalatenschap worden geroepen. Bijvoorbeeld door het overlijden van een ouder die de wettelijke erfgenaam van de overledene was (de zogenaamde plaatsvervulling)

Een minderjarige erfgenaam kan alleen beneficiair aanvaarden of verwerpen. Op die manier kan het kind ook niet opdraaien voor eventuele schulden. Voor verwerping is altijd toestemming van de kantonrechter nodig. De wettelijk vertegenwoordiger (ouder) dient een verklaring van beneficiaire aanvaarding af te leggen. Heeft de wettelijk vertegenwoordiger na drie maanden niets laten weten? Dan wordt de nalatenschap geacht beneficiair te zijn aanvaard en dient de nalatenschap volgens de wettelijke regels te worden vereffend. De wettelijke vereffening is een lastige en tijdrovende aangelegenheid.

Als de overledene een testament heeft gemaakt en daarin ook nog een executeur heeft benoemd dan kan de executeur de zogenaamde “ruim voldoende” verklaring af geven. De wettelijke vereffening kan dan achterwege blijven.

Heesch, 30 juni 2023

mr. Leo Groeneweg
Juridisch medewerker / voormalig notaris te Heesch

Rechtswinkel Bernheze
Iedere dinsdagavond inloop voor inwoners tussen 19.30 – 20.30 uur
CC De Pas te Heesch
https://rechtswinkelbernheze.nl/